Niespełna 15-letni chłopak zostaje zaatakowany przez innych uczniów w szkole. Skutkiem tego jest złamane lewe ramię. Nastolatek nie otrzymał leczenia z powodu urazu, co skutkowało ograniczeniem sprawności tej kończyny. W wieku 22 lat David Emong zadebiutował na igrzyskach paraolimpijskich w Londynie w 2012 roku. Cztery lata później w biegu na dystansie 1500 metrów w klasie T46 sięgnął po srebrny medal, stając się z nieznajomego biegacza bohaterem swojego kraju, zdobywając pierwszy krążek dla Ugandy w paraolimpijskiej rywalizacji. Zdobył medal dla państwa, w którym osoby niepełnosprawne, zwłaszcza dzieci, są stygmatyzowane.
Ponad 42-milionowa Uganda na letnich igrzyskach olimpijskich debiutowała wcześnie, bo już w 1956 roku w australijskim Melbourne. Do tej pory kraj ten startował na 15 imprezach i wywalczył siedem medali, w tym dwa złote. Cztery z nich zostały wywalczone przez bokserów, zaś trzy przez biegaczy. Bohaterami kraju sięgającymi po olimpijski tytuł byli John Akii-Bua oraz Stephen Komprotich. Pierwszy okazał się najlepszy w boksie w 1972 w niemieckim Monachium, drugi zaś to mistrz maratonu z Londynu z 2012 roku.
Cztery lata temu w Rio de Janeiro 21 sportowców reprezentowało ten kraj w trzech dyscyplinach. Afrykańskie państwo liczyło na swoją szansę w biegach średnich i długich, gdzie brało udział 11 zawodników i 6 zawodniczek. Niestety Uganda wróciła z igrzysk bez żadnego medalu. Brazylia nie była jednak aż tak bezlitosna dla tego kraju. Igrzyska paraolimpijskie, które ruszyły trzy tygodnie później, okazały się dla nich najszczęśliwszymi w historii.
Na igrzyskach paraolimpijskich Uganda zadebiutowała w 1972 w Heidelbergu w Niemczech, gdzie barwy tego kraju reprezentowały dwie osoby. Cztery lata później w Toronto brał udział jeden lekkoatleta, mimo że Uganda wzięła udział w bojkocie igrzysk paraolimpijskich w tym samym roku. Następnie kraj ten miał długą przerwę w startach. Do rywalizacji powrócił dopiero po 20 latach! W Londynie kibice z Ugandy mogli śledzić występy Davida Emonga i Christine Akullo. To właśnie 22-latek uzyskał najlepszy wynik dla tego kraju kończąc bieg na 1500-metrów T46 na czwartej lokacie. Medal był jednak daleko, Emong przegrał brąz z Algierczykiem Samirem Nouiouą przegrał o około siedmiu sekund.
Historyczne srebro na Estádio Olímpico
Podczas ceremonii otwarcia David Emong był chorążym swojego kraju, cztery lata wcześniej tego zaszczytu dostąpiła jego koleżanka z lekkoatletycznej kadry Christine Akullo. To nie były jedyne ważne chwile dla niego w Brazylii. Ogromne emocje towarzyszyły Emongowi w biegu na dystansie 1500 metrów (T46). Rozegrano w tej konkurencji od razu finał, a wzięło udział w nim jedenastu zawodników. Po złoto sięgnął reprezentant Algierii Samir Nouioua z wynikiem 3:59.46 min. Jako jedyny w stawce złamał granicę 4 minut. To był jego trzeci złoty medal jednocześnie dziewiąty w całej karierze na igrzyskach paraolimpijskich. Jednak nie była to jedyna ciekawa historia napisana w tym biegu… Z drugim rezultatem nieoczekiwanie finiszował David Emong (4:00.46 min), zdobywając pierwszy w historii medal dla Ugandy! Podium uzupełnił Australijczyk Michael Roeger, obecny rekordzista świata na tym dystansie. Emong startował również w Rio na dystansie 400 metrów, jednak był szesnasty w eliminacjach i nie awansował do dalszej fazy rywalizacji. Po powrocie na lotnisku w Entebbe został powitany jak bohater narodowy. Tuż po starcie sukcesu pogratulował mu w mediach społecznościowych prezydent tego kraju, rządzący od 1973 roku Yoweri Museveni.
Medal powodem do narodowej debaty
Po historycznym wyczynie Emonga zastanawiano się w Ugandzie, jak jego sukces może przysłużyć się rozwojowi sportu osób niepełnosprawnych i mniejszemu wykluczeniu tej grupy z życia społecznego. Poruszenie ludzi wokół jego wyniku dawało powody do wzruszeń w kraju, gdzie stygmatyzacja osób z niepełnosprawnością jest duża. Sportowiec został uhonorowany przez Parlament, gdzie podejmowano dyskusje by przeznaczyć większe środki na sport paraolimpijski i przygotowania.
Sytuacja osób niepełnosprawnych, zwłaszcza dzieci jest w Ugandzie niepokojąca. Nie bez przyczyny powstała Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 marca 2018 r. w sprawie zabójstw z litości (2018/2632(RSP)). Rezolucja wzywa władze Ugandy do większych starań o podnoszenie wiedzy o prawach i godności dzieci niepełnosprawnych oraz podkreśla ważną rolę edukacji w walce ze stygmatyzacją, a także wskazuje na kluczową rolę organizacji osób niepełnosprawnych w podnoszeniu świadomości na temat integracji osób niepełnosprawnych oraz problemów, z jakimi muszą się mierzyć. Przeszkodą w integracji osób niepełnosprawnych w ugandyjskim społeczeństwie jest ich „niewidoczność” oraz negatywne postawy wobec nich.
W rezolucji ujęte zostały m.in. następujące kwestie:
- posiadanie dzieci niepełnosprawnych powoduje wykluczenie społeczne rodziny, a w szczególności matek, gdyż dzieci niepełnosprawne są postrzegane jako źródło wstydu i słabość rodziny,
- „eutanazja” w Ugandzie jest praktyką stosowaną przez rodziców dzieci niepełnosprawnych, polegającą na zabiciu lub zagłodzeniu dziecka lub niezapewnieniu mu pomocy medycznej zgodnie z przekonaniem, że dla tych dzieci lepiej jest umrzeć niż znosić cierpienia wynikające z nieuleczalnej niepełnosprawności,
- napiętnowanie społeczne w Ugandzie jest tak duże, że matki i dzieci są odrzucane przez wspólnotę, co pogarsza ich status społeczny i uniemożliwia pełne uczestnictwo w życiu społecznym; mając na uwadze, że na matki wywiera się naciski, by zabijały własne dzieci po latach zmagań i poświęceń związanych z opieką nad niepełnosprawnym dzieckiem.
To dopiero początek sukcesów
Medal zdobyty w Rio pozwolił Emongowi rozwinąć skrzydła. Rok później w Londynie na mistrzostwach świata wywalczył złoty medal na 1500 metrów w klasie T46 z wynikiem 3:58.36 min. Pokonał Samira Nouiouę z Algierii o 42 setne sekundy oraz o 58 setnych Hristiyana Stoyanowa z Bułgarii. Dla Emonga był to nowy rekord życiowy. „Chcę zdobyć więcej złotych medali, ale przede wszystkim chcę być rekordzistą świata” – powiedział po powrocie z Londynu podczas powitalnej konferencji prasowej zorganizowanej przez National Council of Sports (NCS) w hotelu Africana. Mistrza czekała nagroda od NCS oraz prezydencki obiad z pierwszą damą Janet Museveni. Zawodnik cechuje się wielką ambicją, a igrzyska w Japonii, które miały odbyć się w 2020 roku, mogły być jego. Złoto dla Ugandy po udanych mistrzostwach świata wisiało w powietrzu.
W Tokio nie miał być sam
Sukces Emonga dał impuls ruchowi paraolimpijskiemu w tym kraju. Uganda na pierwsze igrzyska afrykańskie w Maroko przeznaczone dla sportowców z niepełnosprawnością wysłać chciała w tym roku 10 osób, w tym dwie panie, oraz swoją największą gwiazdę Davida Emonga. Trener Jameson Ssenkungu liczył na wywalczenie kwalifikacji do Tokio przez 5-7 zawodników, jednak ostatecznie Maroko odwołało tę imprezę. Szef IPC Andrew Parsons jednak nadal zachęca, aby takie zawody na kontynencie afrykańskim się odbywały, gdyż miałoby to pomóc w rozwoju sportu paraolimpijskiego oraz pomóc w dokonaniu „społecznej zmiany”. Niezależnie od tej sytuacji, obok Emonga właśnie, trener Ssenkungu miał zabrać jeszcze dwie lekkoatletki Peace Oromę i Monicę Ilalo. Wiele wskazuje, że jeśli przełożone igrzyska dojdą do skutku, nie będzie już on jedynym reprezentantem swojego kraju.
Emong zaczął biegać już w szkole podstawowej, po tym wypadku, który go spotkał. „Chociaż był wyśmiewany, to nigdy nie zrezygnował z życia”. Miał nadzieję, że jego wyniki zainspirują inne dzieciaki niepełnosprawne w jego kraju. Biegacz często z powodzeniem rywalizował z pełnosprawnymi zawodnikami. Jego ojciec, Ibrahim Okello, który urodził się niepełnosprawny i chodzi za pomocą kul, mówi, że Emong byłby sprawny fizycznie, gdyby nie brak odpowiednich placówek medycznych w ich rodzinnej okolicy. Jednak oprócz biegania zawodnik przez dłuższy czas nawet i po sukcesie w Rio nie miał możliwości korzystniejszych warunków przygotowań. Te lekko poprawiły się po tytule mistrza świata w Londynie (otrzymał 30 mln szylingów ugandyjskich od NCS). Obecnie biegacza wspierają darczyńcy. Wcześniej Emong nie miał pracy, a musiał wspierać trudzącą się rolnictwem rodzinę. W 2017 roku został najlepszym sportowcem według Uganda Sports Press Association.
Biegacz po powrocie do kraju został uhonorowany przez parlament, fot. NTV Uganda
*****
Źródła: allafrica.com, www.monitor.co.ug, https://www.newvision.co.ug, https://www.voanews.com.
Screen: IPC/YouTube.